恪別𡧲版𢯢𢷮𧵑「Ma Cao」

|Huy hiệu = Coat_of_arms_of_Macao.svg

|Kiểu huy hiệu =Khu huy

|Chú thích bản đồ =

|Quốc ca = <center>[[Tập tin:March of the Volunteers instrumental.ogg]]</center><br />[[Nghĩa dũng quân tiến hành khúc]]<br /><small>(quốc ca của [[Trung Quốc]])</small>

|Ngôn ngữ chính thức = [[Tiếng Trung Quốc|Hoa]] ([[tiếng Quảng Đông|Quảng Đông]] trên thực tế)<br />[[tiếng Bồ Đào Nha|Bồ Đào Nha]]

|Loại chính phủ = [[Đặc khu hành chính Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa|Đặc khu hành chính]]  

|Loại viên chức = [[Trưởng Đặc khu hành chính|Trưởng Đặc khu]]

|Sự kiện 1 = Người Hoa bản địa thành lập

|Ngày 1 = Thế kỷ thứ 5

Theo ''[[The World Factbook]]'' của [[Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)|CIA]], năm 2012, Ma Cao xếp thứ hai về [[Bảng xếp hạng ước lượng tuổi thọ khi sinh theo quốc gia|tuổi thọ]] trên thế giới.<ref>{{chú thích web|title=COUNTRY COMPARISON:: LIFE EXPECTANCY AT BIRTH|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html|publisher=CIA|accessdate = ngày 13 tháng 1 năm 2013}}</ref> Ngoài ra, Ma Cao là một trong số ít khu vực tại châu Á có [[Chỉ số phát triển con người]] (HDI) ở mức rất cao.

Trước khi có khu dân cư của người Bồ Đào Nha vào giữa thế kỷ 16, Ma Cao được biết đến với các tên gọi ''Hào Kính'' (濠鏡) hay ''Kính Hải'' (鏡海).<ref name="M517">Macau Yearbook 2007, 517.</ref> Tên gọi ''Macau'' có nguồn gốc từ ''[[miếu Ma Các]]'' ({{zh|t=媽閣廟|p=Māgé Miào|j=Maa1 Gok3 Miu6|links=no}}), một công trình được xây dựng vào năm 1448 để thờ [[Thiên Hậu Thánh mẫu|Ma Tổ]] – nữ thần của thuyền viên và ngư dân. Người ta nói rằng khi các [[thủy thủ]] Bồ Đào Nha đổ bộ lên bờ biển ngay bên ngoài miếu và hỏi tên của địa điểm này, những người bản địa đã trả lời là "媽閣" ({{zh|p=Māgé|j=Maa1 Gok3|v=Ma Các|links=no}}). Sau đó, người Bồ Đào Nha đặt tên cho bán đảo là "Macau".<ref>{{harvnb|Fung|1999|p=298}}</ref>

Lịch sử Ma Cao có thể truy nguyên từ thời [[nhà Tần]] (221–206 TCN), khi đó khu vực nay là Ma Cao nằm dưới quyền quản lý của [[Phiên Ngung huyện]] thuộc [[Nam Hải quận]].<ref name="M517"/> Các cư dân được ghi chép đầu tiên là những người đến tị nạn tại Ma Cao trước cuộc xâm lược [[Nhà Tống|Nam Tống]] của [[người Mông Cổ]].<ref name="Macau history in Macau encyclopedia">{{chú thích web

  |url=http://www.macaudata.com/macauweb/Encyclopedia/html/44907.htm

  |archiveurl=http://web.archive.org/web/20071013210914/http://macaudata.com/macauweb/Encyclopedia/html/44907.htm <!--Added by H3llBot-->

  |archivedate=ngày 13 tháng 10 năm 2007}}</ref> Dưới thời [[nhà Minh]] (1368–1644), có những ngư dân nhập cư đến Ma Cao từ Quảng Đông và [[Phúc Kiến]].

Ma Cao đã chỉ phát triển thành một khu vực dân cư lớn khi người Bồ Đào Nha đến vào thế kỷ 16.<ref>{{harvnb|Chan|2000|pp=3-4}}</ref> Năm 1513, [[Jorge Álvares]] trở thành người Bồ Đào Nha đầu tiên đặt chân đến Trung Quốc. Năm 1535, các thương nhân Bồ Đào Nha đã có được quyền neo tàu ở các bến cảng của Ma Cao và thực hiện hoạt động giao thương, mặc dù không có quyền ở trên bờ.<ref>{{harvnb|Fung|1999|pp=5-6}}</ref> Khoảng 1552–1553, họ giành được sự cho phép tạm thời để lưu trữ hàng hóa trên kho được dựng trên bờ, mục đích là để hàng hóa được khô ráo;<ref name="F7">{{harvnb|Fung|1999|p=7}}</ref> họ nhanh chóng xây dựng các ngôi nhà thô sơ bằng đá quanh khu vực mà nay được gọi là Nam Loan. Năm 1557, người Bồ Đào Nha thành lập một khu dân cư lâu dài tại Ma Cao, trả 500 [[lạng]] bạc mỗi năm cho tiền thuê đất.<ref name="F7">Fung, 7.</ref> Người Bồ Đào Nha tiếp tục trả tiền thuê hàng năm cho đến năm 1863 để được quyền ở tại Ma Cao.<ref>{{chú thích sách

Ngay sau khi chế độ độc tài tại Bồ Đào Nha bị [[Cách mạng hoa Cẩm chướng|lật đổ]] vào năm 1974 tại Lisboa, chính phủ mới của Bồ Đào Nha đã xác định rằng nước này sẽ từ bỏ toàn bộ các thuộc địa hải ngoại của mình. Năm 1976, chính phủ Lisboa tái định nghĩa Ma Cao là một "lãnh thổ Trung Quốc nằm dưới sự quản lý của Bồ Đào Nha" và trao cho Ma Cao quyền tự trị ở mức độ lớn về hành chính, tài chính và kinh tế. Ba năm sau, Bồ Đào Nha và Trung Quốc đồng thuận xem Ma Cao là "một lãnh thổ Trung Quốc nằm dưới sự quản lý (tạm thời) của Bồ Đào Nha".<ref name="Macau history in Macau encyclopedia" /><ref>{{harvnb|Fung|1999|p=418}}</ref> Chính quyền Trung Quốc và Bồ Đào Nha khởi đầu đàm phán về vấn đề Ma Cao vào tháng 6 năm 1986. Hai bên ký kết Tuyên bố chung Trung-Bồ vào năm sau, theo đó Ma Cao sẽ trở thành một đặc khu hành chính của Trung Quốc.<ref>{{harvnb|Fung|1999|p=424}}</ref> Chính phủ Trung Quốc chính thức tiếp nhận chủ quyền đối với Ma Cao vào ngày 20 tháng 12 năm 1999.<ref>Macau Yearbook 2007, 519–520.</ref> Từ sau khi trở về với Trung Quốc, kinh tế Ma Cao tiếp tục thịnh vượng với sự tăng trưởng liên tục của du lịch từ Trung Quốc đại lục và xây mới các [[sòng bạc|casino]].

Tuyên bố chung Trung-Bồ và [[Luật Cơ bản Ma Cao]], hiến pháp Ma Cao do [[Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc (Trung Quốc)|Đại hội đại biểu Nhân dân toàn quốc]] ban hành vào năm 1993, xác định rằng hệ thống kinh tế, lối sống, quyền, và tự do của Ma Cao sẽ được duy trì không thay đổi ít nhất là 50 năm sau khi chủ quyền của khu vực được chuyển giao về Trung Quốc vào năm 1999.<ref name=blm/> Theo phương châm "[[Một quốc gia, hai chế độ]]", Ma Cao được hưởng một quyền tự trị cao độ trên tất cả các lĩnh vực ngoại trừ quốc phòng và các vấn đề ngoại giao.<ref name=blm/> Các quan chức Ma Cao, chứ không phải là quan chức Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, sẽ điều hành Ma Cao bằng cách sử dụng riêng biệt các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, cũng như quyền phân xử cuối cùng.<ref>{{chú thích web

  |publisher=Government Printing Bureau}}</ref>

Đứng đầu chính quyền Ma Cao là [[Trưởng quan hành chính Ma Cao|trưởng quan hành chính]], người này được chính phủ Trung ương tại Bắc Kinh bổ nhiệm theo tiến cử của một ủy ban bầu cử, tổ chức này có ba trăm thành viên, được các đoàn thể và cộng đồng bổ nhiệm. Việc tiến cử được thực hiện bằng một cuộc bầu cử trong khuôn khổ ủy ban.<ref>{{chú thích web

  |url=http://www.imprensa.macau.gov.mo/bo/i/2004/14/lei03_en.asp#c4a32

  |publisher=Xinhua News Agency}}</ref>

Cơ quan lập pháp của Ma Cao là [[Hội Lập pháp Khu hành chính đặc biệt Ma Cao|Hội Lập pháp]], một cơ cấu gồm 29 thành viên trong đó có 12 thành viên được bầu trực tiếp, 10 thành viên được bầu gián tiếp đại diện cho các "khu vực bầu cử chức năng" và 10 thành viên do trưởng quan bổ nhiệm.<ref>{{chú thích web

  |url=http://www.al.gov.mo/en/en.htm#Composition

  |publisher=(Source: Xinhua)People's Daily Online}}</ref>

Khuôn khổ ban đầu của hệ thống luật pháp Ma Cao dựa phần lớn vào luật pháp Bồ Đào Nha hay hệ thống luật dân sự Bồ Đào Nha, nó vẫn được duy trì sau năm 1999. Ma Cao có hệ thống tư pháp độc lập của mình với một [[Pháp viện chung thẩm Khu hành chính đặc biệt Ma Cao|pháp viện chung thẩm]]. Một ủy ban lựa chọn ra các thẩm phán và những người này được trưởng quan bổ nhiệm. Các thẩm phán ngoại quốc có thể phụng sự tại các tòa án.<ref>{{chú thích web

  |url=http://www.unesco.org.mo/eng/law/4judicialSystem.html

  |publisher=Amnesty International}}</ref>

Dưới quyền cai trị của Bồ Đào Nha, Ma Cao thường được sử dụng làm một căn cứ viễn chinh đến Nhật Bản và các khu vực khác tại [[Đông Á]] từ thế kỷ 16 trở đi, người Bồ Đào Nha cũng duy trì một đơn vị đồn trú hùng mạnh, chủ yếu để đẩy lùi các cuộc tấn công của Hà Lan và Trung Quốc đại lục. Tuy nhiên, từ khi những người Anh đồng minh đến định cư tại Hồng Kông, sự cần thiết phải duy trì sự hiện diện mạnh mẽ tại Ma Cao đã trở nên mờ nhạt đối với người Bồ Đào Nha, cuối cùng chấm dứt vào năm 1974. Năm 1999, khi được bàn giao Ma Cao, nhà nước cộng sản đã thiết lập một đơn vị đồn trú đáng kể tại Ma Cao, ngoài ra họ cũng có các đơn vị quân sự lớn đóng quân tại Chu Hải lân cận.

Ma Cao nằm cách {{convert|60|km|mi|0}} về phía tây nam của Hồng Kông và cách [[Quảng Châu]] {{convert|145|km|mi|0}}. Ma Cao có {{convert|41|km|mi|0}} đường bờ biển, song chỉ có {{convert|310|m|ft|sigfig=2}} ranh giới trên bộ với [[Quảng Đông]].<ref name="M475"/><ref name=Asiarooms>{{chú thích web

  |url=http://www.asiarooms.com/travel-guide/macau/macau-overview/macau-geography.html

<gallery widths="200px" heights="200px">

</gallery>

Ma Cao có một [[khí hậu cận nhiệt đới ẩm]] ([[phân loại khí hậu Köppen|Köppen]] ''Cwa''), với ẩm độ tương đối trung bình từ 75% đến 90%.<ref name=aaa>{{chú thích web

  |url=http://www.worldtravelguide.net/country/153/climate/Far-East-Asia/Macau.html

}}

{{lỗi thời}}

{| cellpadding="1" style="float: right; margin: 0em 1em 1em 0em; border:1px #bbbbbb solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;"

<gallery widths="200px" heights="200px">

</gallery>

{| cellpadding="1" style="float:left; margin: 0em 1em 1em 0em; border:1px #bbbbbb solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;"

|- align="center" bgcolor=8899AA

|}

Ma Cao là lãnh thổ có mật độ dân cư cao nhất thế giới, với 18.428 trên một km² (47.728/mi²).<ref>{{chú thích web |url=http://esa.un.org/unpp |title=United Nations World Population Prospects (2004 revision) |accessdate=ngày 7 tháng 1 năm 2008 |publisher=UN Statistics Division |archiveurl=http://web.archive.org/web/20071216015214/http://esa.un.org/unpp <!--Added by H3llBot--> |archivedate=ngày 16 tháng 12 năm 2007}}</ref> 95% cư dân Ma Cao là [[người Hán]]; 2% khác là [[người Bồ Đào Nhà]] và/hoặc hợp chủng Hán/Bồ Đào Nha, và một nhóm dân tộc thường được gọi là [[người Bồ thổ sinh]].<ref name="2006 by-census"/> Theo điều tra năm 2006, 47% cư dân Ma Cao sinh ra tại Trung Quốc đại lục, trong đó 74,1% sinh tại [[Quảng Đông]] và 15,2% sinh tại [[Phúc Kiến]]. Trong khi đó, 42,5% cư dân Ma Cao sinh ra tại Ma Cao, và những người sinh ra tại Hồng Kông, [[Philippines]] và [[Bồ Đào Nha]] lần lượt chiếm 3,7%, 2,0% và 0,3%.<ref name="2006 by-census"/>

|title=Profile of China: The problems behind Macau's prosperity |accessdate=ngày 15 tháng 1 năm 2008 |publisher=BBC Chinese |language=tiếng Trung | date=ngày 31 tháng 12 năm 2007}}</ref>

Các cư dân Ma Cao được hưởng một nền tảng giáo dục miễn phí trong 15 năm, bao gồm ba năm nhà trẻ, sau đó là sáu năm giáo dục tiểu học và sáu năm giáo dục trung học. [[Biết chữ|Tỷ lệ biết chữ]] của lãnh thổ này là 93,5%. Những người mù chữ chủ yếu là những cư dân cao tuổi; thế hệ trẻ tuổi, chẳng hạn như trong độ tuổi 15–29, có tỷ lệ biết chữ trên 99%.<ref name="2006 by-census" /> Hiện nay, chỉ có duy nhất một trường học tại Ma Cao sử dụng tiếng Bồ Đào Nha làm phương tiện giảng dạy.

Theo quy định của Điều 121 trong Chương VI của [[Luật Cơ bản Ma Cao]], [[chính phủ Ma Cao]] sẽ tự mình xây dựng các chính sách về giáo dục, bao gồm các chính sách liên quan đến hệ thống và sự quản lý giáo dục, ngôn ngữ giảng dạy, phân bổ kinh phí, hệ thống khảo thí, công nhận học vị và hệ thống các giải thưởng học thuật để thúc đẩy phát triển giáo dục. Phù hợp với luật cơ bản, chính quyền Ma Cao sẽ dần dần thiết lập một hệ thống [[giáo dục nghĩa vụ]]. Các tổ chức cộng đồng và cá nhân có thể điều hành các công việc giáo dục trong các loại hình khác nhau theo quy định của pháp luật.<ref name=BLM/>

Người dân Ma Cao có một bệnh viện công lớn là [[bệnh viện Conde S. Januário]] (仁伯爵綜合醫院), và một bệnh viện tư lớn là [[bệnh viện Kính Hồ]] (鏡湖醫院), cả hai đều nằm trên bán đảo Ma Cao, cùng với chúng là một bệnh viện đại học mang tên [[Bệnh viện Khoa Đại]] (科大醫院) tại [[Lộ Đãng Thành]]. Bên cạnh các bệnh viện này, Ma Cao cũng có một rất nhiều các trung tâm y tế cung cấp chăm sóc sức khỏe cơ bản một cách miễn phí cho các cư dân. Ngoài ra, [[Đông y]] cũng hiện diện tại Ma Cao.<ref>{{chú thích web |url=http://www.gcs.gov.mo/files/spage/CFA10_E.html |title=Macau Factsheet |accessdate=ngày 13 tháng 11 năm 2007 |publisher=The Govt. of Macau SAR}}</ref>

Cục Y tế Ma Cao là đơn vị chịu trách nhiệm chính trong việc phối hợp hoạt động giữa các tổ chức công và tư trong lĩnh vực y tế công cộng, đảm bảo sức khỏe của các công dân thông qua các dịch vụ chuyên dụng và chăm sóc sức khỏe ban đầu, cũng như ngăn ngừa dịch bệnh và [[nâng cao sức khỏe]].<ref>{{chú thích web |url=http://www.ssm.gov.mo/design/introduction/e_introduce_fs.htm |title=The introduction of Health Bureau, Macau SAR |accessdate=ngày 13 tháng 11 năm 2007|publisher=The Govt. of Macau SAR }}</ref> Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa bệnh tật Ma Cao đã được thành lập vào năm 2001, giám sát hoạt động của các bệnh viện, các trung tâm y tế, và trung tâm [[truyền máu]] tại Ma Cao. Thể chế này cũng quản lý cơ quan chăm sóc sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật ảnh hưởng đến dân cư, thiết lập nguyên tắc chỉ đạo đối với những bệnh viện và người cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tư nhân, và phát hành giấy phép.<ref>{{chú thích web |url=http://www.ssm.gov.mo/design/organization/e_legis_fs.htm |title=The policy and functions of the department of health, Macau SAR |accessdate=ngày 13 tháng 11 năm 2007 |publisher=The Govt. of Macau SAR}}</ref>

Các phương tiện giao thông tại Ma Cao [[Giao thông bên phải và bên trái|đi bên trái]], không giống với cả Trung Quốc đại lục và Bồ Đào Nha. Ma Cao có một mạng lưới giao thông công cộng phát triển tốt, kết nối [[bán đảo Ma Cao]], [[Lộ Đãng Thành]], [[Đãng Tử]], [[Lộ Hoàn]]. Xe buýt và taxi là các loại hình giao thông cộng cộng chính tại Ma Cao. Hiện có ba công ty mang tên [[Transmac]], [[Transportas Companhia de Macau]] và [[Reolian Public Transport Co.]], hoạt động dịch vụ xe buýt công cộng tại Ma Cao.<ref>Macau Yearbook 2007, 453–454.</ref> [[Xích lô]] cũng hiện diện tại Ma Cao, song nó chủ yếu phục vụ cho mục đích tham quan. Nhà khai thác dịch vụ xe buýt công cộng mới nhất là [[Reolian Public Transport Co.]], công ty này đã tiến vào thị trường Ma Cao vào ngày 1 tháng 8 năm 2011. Nhà khai thác này hoạt động trên các tuyến mà Transmac và Transportas Companhia de Macau cũng đang hoạt động.

Ma Cao có một sân bay quốc tế hoạt động, được gọi là [[sân bay quốc tế Ma Cao]], nằm ở cực đông của Đãng Tử và vùng nước lân cận. Sân bay này từng là một trong những trung tâm quá cảnh chính đối với các hành khách đi lại giữa Trung Quốc đại lục và [[Đài Loan]], song hiện nay giữa khai khu vực này đã khai thông các đường bay trực tiếp.<ref>{{harvnb|Chan|2000|p=58}}</ref><ref>{{harvnb|Fung|1999|p=198}}</ref> Sân bay là trung tâm chính của [[Air Macau]]. Năm 2006, sân bay quốc tế Ma Cao đã phục vụ khoảng 5 triệu lượt hành khách.<ref>Macau Yearbook 2007, 467–468.</ref>

Sự pha trộn giữa truyền thống văn hóa và tôn giáo [[văn hóa Trung Quốc|Trung Hoa]] và [[văn hóa Bồ Đào Nha|Bồ Đào Nha]] trong hơn bốn thế kỷ đã biến Ma Cao thành một tập hợp độc đắc gồm các ngày nghỉ, lễ hội và sự kiện. Sự kiện lớn nhất trong năm là [[Macau Grand Prix]] vào tháng 11,<ref>{{chú thích web |url=http://www.macau.grandprix.gov.mo/app/home/mgpc/en |title=Grand Prix Macau |accessdate=ngày 4 tháng 1 năm 2008 |publisher=Macau Grand Prix Committee}}</ref> khi những đường phố chính tại bán đảo Ma Cao trở thành đường đua ô tô Công thức 1 tương tự như [[Monaco Grand Prix]]. Các sự kiện thường niên khác bao gồm lễ hội Nghệ thuật Ma Cao được tổ chức vào tháng 3,<ref>{{chú thích web |url=http://www.marimari.com/content/macau/events_festivals/march.html |title=Events and Festivals |accessdate=ngày 4 tháng 1 năm 2008 |publisher=Marimari.com, Inc.}}</ref> thi trình diễn pháo hoa quốc tế vào tháng 9,<ref>{{chú thích web |url=http://www.marimari.com/content/macau/events_festivals/september.html |title=Events and Festivals |accessdate=ngày 4 tháng 1 năm 2008 |publisher=Marimari.com, Inc.}}</ref> lễ hội Âm nhạc quốc tế trong tháng 10 và/hoặc tháng 11,<ref>{{chú thích web |url=http://www.marimari.com/content/macau/events_festivals/october.html |title=Events and Festivals |accessdate=ngày 4 tháng 1 năm 2008 |publisher=Marimari.com, Inc.}}</ref> và Marathon quốc tế Ma Cao vào tháng 12.<ref name=festival>{{chú thích web |url=http://www.marimari.com/content/macau/events_festivals/december.html |title=Events and Festivals |accessdate=ngày 4 tháng 1 năm 2008 |publisher=Marimari.com, Inc.}}</ref>

Ma Cao bảo tồn được nhiều di tích lịch sử trong khu vực đô thị. [[Khu lịch sử Ma Cao]] bao gồm khoảng 25 địa điểm lịch sử, được liệt kê chính thức là một [[Di sản thế giới]] của [[Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc|UNESCO]] vào ngày 15 tháng 7 năm 2005 trong kỳ họp thứ 29 của [[Ủy ban Di sản Thế giới]], được tổ chức tại [[Durban]], [[Cộng hòa Nam Phi|Nam Phi]].<ref>{{chú thích web |url=http://whc.unesco.org/en/news/135 |title=Mostar, Macau and Biblical vestiges in Israel are among the 17 cultural sites inscribed on UNESCO's World Heritage List |accessdate=ngày 5 tháng 9 năm 2006 |publisher=UNESCO}}</ref>

[[Bóng đá]] là môn thể thao phổ biến nhất tại Ma Cao, và trên bình diện quốc tế, lãnh thổ này có [[Đội tuyển bóng đá quốc gia Ma Cao]]. Môn thể thao phổ biến khác tại Ma Cao là khúc côn cầu giày trượt, nó thường được người Bồ Đào Nha chơi. Ma Cao luôn tham gia vào giải vô địch khúc côn cầu giày trượt thế giới ở hạng B. Đội tuyển quốc gia của Ma Cao là đội khúc côn cầu giày trượt mạnh nhất châu Á và đã có nhiều danh hiệu vô địch khúc côn cầu giày trượt [[châu Á]]. Giải đua ô tô công thức 1 [[Macau Grand Prix]] được cho là sự kiện thể thao quốc tế quan trọng nhất tại Ma Cao. [[AIGs 2|Đại hội Thể thao châu Á Trong nhà 2007]] cũng được tổ chức tại đây.

*{{chú thích sách

|title = Macau: A General Introduction

  |ref=harv

  }}

* [http://www.vietnamnet.vn/psks/2007/07/714275/ Ma Cao - sự pha trộn kỳ lạ.]